Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων που έχει ταλανίσει… τα τελευταία χρόνια την Αττική, παρέμενε μέχρι σήμερα σε πλήρες αδιέξοδο. Η νέα Περιφερειακή Αρχή έχοντας ήδη προεκλογικά διακηρύξει την αλλαγή του τρόπου διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική, προχωρά με το σημερινό συνέδριο στο πρώτο και ουσιαστικό μεγάλο βήμα για την εξεύρεση λύσης για μια βιώσιμη, οικολογική, οικονομική διαχείριση των απορριμμάτων.

Η Ανατολική Αττική που είναι μια από τις οκτώ (8) Περιφερειακές Ενότητες της Περιφέρειας Αττικής, κατέχει τα όρια μιας από τις τέσσερις παλιές νομαρχίες, με έκταση 1.459 km² και πληθυσμό 502.348 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και χαρακτηριστικό γνώρισμα σε κάποιο βαθμό την εποχικότητα σημαντικού τμήματος του πληθυσμού (παραθεριστές κατά τους καλοκαιρινούς μήνες).
Ο χαρακτήρας δε της Ανατολικής Αττικής είναι κατά βάση περιαστικός και αγροτικός, ενώ η περιοχή βρέχεται από τον Ευβοϊκό και τον Σαρωνικό κόλπο.
Με τον υφιστάμενο Περιφερειακό Σχεδιασμό, στη Δυτική και την Ανατολική Αττική έχουν προγραμματιστεί όλοι οι χώροι Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων (Ο.Ε.Δ.Α.). Αυτοί οι χώροι αφορούν στα αστικά στερεά απόβλητα και τα ειδικά απόβλητα (μπάζα κ.α.).
Το μεγαλύτερο ποσοστό των μπάζων σήμερα πηγαίνουν στο Κορωπί (Λατομεία Κυριακού – Ζωίτσα).
Με την επιστολή που απέστειλε η Περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου στους δήμους της Αττικής, ζητήθηκε από τους ΟΤΑ να προβούν με τον συντονισμό της Περιφέρειας σε δράσεις που θα έχουν στόχο τη μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων, όπως είναι η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και κάθε άλλου είδους ανάκτηση και κατ’ επέκταση τη μείωση των ποσοτήτων που θα οδηγηθούν για ταφή.
Για την Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής, σχεδόν στο σύνολό τους οι δήμοι έχουν ανταποκριθεί και απέστειλαν ήδη προτάσεις είτε για μελέτες που οι ίδιοι έχουν εκπονήσει είτε για τον τρόπο που εκείνοι βλέπουν τη συνεργασία τους με την Περιφέρεια στην παραπάνω κατεύθυνση, δηλαδή στην εκπόνηση τοπικών σχεδίων διαχείρισης των αποβλήτων.

Με τις προτάσεις που έχουν ήδη αποστείλει οι δήμοι της Ανατολικής Αττικής έδειξαν
α). γνώση του προβλήματος και
β). κυρίως διάθεση για απόλυτη προσαρμογή τόσο στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 1998/2008 και τον Νόμο 4042/2012.
Βέβαια, εκτός από την αναγκαιότητα που προκύπτει από τη συγκεκριμένη οδηγία και την ισχύουσα νομοθεσία, υπάρχει ένας επιπλέον λόγος που καθιστά επιβεβλημένη την αλλαγή του τρόπου διαχείρισης των απορριμμάτων και αυτός είναι η επιβολή προστίμων σε όσους δεν συμμορφωθούν στα παραπάνω. 
Στο άρθρο 43 του Ν. 4042/2012, που φέρει τον τίτλο «Ειδικό Τέλος Ταφής» ορίζεται ότι:
1. «Οι οργανισμοί ή οι επιχειρήσεις που διαθέτουν σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) τα απόβλητα που κατατάσσονται σε συγκεκριμένους κωδικούς ΕΚΑ, χωρίς να έχουν προηγηθεί εργασίες επεξεργασίας επιβαρύνονται, από 1ης Ιανουαρίου 2014, με ειδικό τέλος ταφής ανά τόνο αποβλήτων που διατίθεται. Το ειδικό τέλος ταφής ορίζεται για το 2014 σε τριάντα (35) ευρώ ανά τόνο διατιθέμενων αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά πέντε (5) ευρώ ανά τόνο έως του ποσού των εξήντα (60) ευρώ ανά τόνο», δηλαδή από τη χρονιά που τελείωσε και δεν εφαρμόστηκε ο συγκεκριμένος νόμος, όλοι οι δήμοι της Αττικής που δεν έχουν επεξεργαστεί τα απορρίμματά τους, έπρεπε να πληρώνουν 35€ ανά τόνο απορριμμάτων, ενώ από το 2015 το ποσό θα αυξηθεί στα 40€ ανά τόνο στα μη επεξεργασμένα απορρίμματά τους.
2. «Τα υπολείμματα των εργασιών επεξεργασίας που διατίθενται σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ), δεν επιβαρύνονται με το ειδικό τέλος ταφής».
Όλοι λοιπόν γνωρίζουμε ότι προκειμένου να μπορέσει να προχωρήσει το μοντέλο της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι δήμοι πρέπει να είναι εκείνοι που θα αποτελέσουν τους κύριους συνομιλητές και συνεργάτες στο όλο εγχείρημα, καθώς αυτοί θα υλοποιήσουν αυτά τα προγράμματα εφόσον η διαχείριση των απορριμμάτων ανήκει στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ.
Επομένως, η πρώτη συζήτηση με τους δήμους πρέπει να ξεκινήσει άμεσα για να δούμε ποιες είναι οι απαραίτητες και αναγκαίες προϋποθέσεις για την υλοποίηση του νέου μοντέλου διαχείρισης των απορριμμάτων και όλα αυτά τα ζητήματα που θα προκύψουν, θα πρέπει να περιληφθούν στον υπό διαμόρφωση νέο Περιφερειακό Σχεδιασμό της Αττικής.
Εν συνεχεία, θα πρέπει να συνεργαστούμε με τους δήμους στην κατάρτιση των τοπικών σχεδίων δράσης, είτε με κάθε δήμο ξεχωριστά είτε ανά ομάδες δήμων, στη λογική της μείωσης της παραγωγής των απορριμμάτων στην πηγή.
Τι είναι όμως αυτά τα περίφημα τοπικά σχέδια δράσης που τόσος λόγος γίνεται το τελευταίο διάστημα και γύρω από τα οποία έχει δημιουργηθεί μια τεράστια παραπληροφόρηση και παραφιλολογία που αγγίζει τα όρια της λασπολογίας;
Είναι το πρόγραμμα διαχείρισης που πρέπει να εκπονήσουν οι δήμοι στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας που ξεκινά από την καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των υποδομών για την καθαριότητα των δήμων και στη συνέχεια προχωρά στην πρόταση για τη διαχείριση των απορριμμάτων στους τομείς της ανακύκλωσης, της κομποστοποίησης, της επανάκτησης και οποιασδήποτε άλλης μορφής επεξεργασίας.
Επίσης, θα πρέπει να αποτυπώνεται το πώς θα γίνεται ο διαχωρισμός των διαφόρων αποβλήτων (π.χ. κλαδιών), το πώς θα στηθεί το δίκτυο των κάδων (μπλε, καφέ, πράσινος κλπ.) για τη διαλογή κατευθείαν από τους πολίτες.
Ωστόσο, τόσο τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης των δήμων όσο και όποιες προτάσεις κατατεθούν και όποιες μέθοδοι προταθούν και γίνουν αποδεκτές, θα πρέπει να προβλέπονται στον υπό κατάρτιση Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) και προφανώς να είναι εναρμονισμένα με τον νέο ΠΕΣΔΑ.
Τα προγράμματα τοπικής διαχείρισης που θα πρέπει επίσης, σύμφωνα με τα παραπάνω, να ενταχθούν στον υπό κατάρτιση περιφερειακό σχεδιασμό είναι και ο μόνος αντίλογος προς το παρόν για την αποφυγή των προστίμων που επιβάλλει ο νόμος προς τους δήμους.
Για την Ανατολική Αττική, το χαρακτηριστικό των απορριμμάτων είναι ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο από 50%, τα απόβλητα που παράγονται είναι φυτικά (κλαδέματα, βιοαποδομήσιμα οργανικά κλπ.).
Ήδη λοιπόν, ένα πρώτο βήμα, θα μπορούσε να είναι η διαχείριση των φυτικών αποβλήτων με μικρές εγκαταστάσεις στους δήμους ή σε ομάδες δήμων που μπορούν άμεσα να μειώσουν σε πάνω από το μισό την παραγωγή των απορριμμάτων των συγκεκριμένων περιοχών.
Η διαχείριση των φυτικών αποβλήτων θα επιτευχθεί με τη συλλογή, τον διαχωρισμό και την επεξεργασία αυτών για την παραγωγή ΚΟΜΠΟΣΤ και PELLET.
Κάποιοι δήμοι έχουν ήδη τεμαχιστές και κάποιον σχετικό εξοπλισμό, ο οποίος όμως υπολειτουργεί. 
Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνω ότι, ακόμα και για την υλοποίηση αυτής της πρότασης, υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται, σε διαφορετική περίπτωση δημιουργούνται ανυπέρβλητα εμπόδια στην όλη προσπάθεια.

Οι προϋποθέσεις αυτές είναι οι ακόλουθες:

1. Άμεση απλοποίηση της πολυσύνθετης γραφειοκρατικής διαδικασίας και νομοθεσίας για τις χρήσεις γης για χωροθέτηση Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) αλλά και χώρων διαχείρισης όπως είναι τα «Πράσινα Σημεία» (τα λεγόμενα Green Points). Για να γίνει αυτό απαιτείται άμεσα η ανάλογη νομοθετική ρύθμιση.
2. Εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών καθαριότητας των δήμων με την κατάρτιση νέων κανονισμών καθαριότητας εναρμονισμένων στον νέο ΠΕΣΔΑ και τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Απορριμμάτων.
3. Στήριξη από την Περιφέρεια του προγράμματος για τον εφοδιασμό των δήμων με τον απαραίτητο μηχανολογικό εξοπλισμό στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Είναι γνωστό σε όλους ότι οι στόλοι που σήμερα διαθέτουν οι δήμοι είναι πεπαλαιωμένοι και είναι αδύνατον να ανταποκριθούν στο νέο πρόγραμμα αν δεν ενισχυθούν οικονομικά σύμφωνα με τον νέο σχεδιασμό της Περιφέρειας Αττικής.
4. Επίλυση του θέματος που έχει προκύψει λόγω της μείωσης του προσωπικού και της υποστελέχωσης των υπηρεσιών καθαριότητας των δήμων. Θα πρέπει με την υλοποίηση του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης, να προβλεφθεί να δοθεί η δυνατότητα στους δήμους πρόσληψης του αντίστοιχου προσωπικού προκειμένου να πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα.
5. Θα πρέπει να γίνει έρευνα της αγοράς ώστε να γνωρίζουν οι δήμοι που μπορούν να διαθέτουν τα προϊόντα της επεξεργασίας των φυτικών αποβλήτων (ΚΟΜΠΟΣΤ, Pellet κ.α.).
Με τις παραπάνω προϋποθέσεις, μπορεί η Ανατολική Αττική να ξεκινήσει άμεσα τη διαχείριση των φυτικών αποβλήτων που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής των απορριμμάτων σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%.

Βασικός παράγοντας για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η συμμετοχή των πολιτών. 

Αν δεν συμμετέχουν οι κάτοικοι και οι πολίτες στην ανακύκλωση και στη διαλογή που είναι αναγκαίο να γίνεται στην πηγή, είναι βέβαιο ότι το πρόγραμμα της εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων δεν θα έχει τα αποτελέσματα που όλοι προσδοκούμε.
Γι αυτό και θα πρέπει να γίνει μεγάλη ενημερωτική – διαφημιστική καμπάνια προκειμένου να ενημερωθούν οι πολίτες για τα οφέλη τόσο για τις τοπικές οικονομίες όσο και για την περιβαλλοντική αναβάθμιση σε τοπικό επίπεδο αλλά και για ολόκληρη την Αττική.
Ευελπιστούμε η νέα κυβέρνηση που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας να είναι αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΣΧΟΛΙΟΥ