Το ελληνικό σχολείο έχει αρχές. Όμως δεν έχει αξίες. Eχει κανόνες αλλά δεν έχει προσανατολισμούς. Eχει «ρίζες» αλλά δεν έχει κλαδιά.

Ποιο είναι το πρόβλημα με το σχολείο; Προφανώς δεν είναι ούτε το Εξεταστικό για τα πανεπιστήμια ούτε και οι δομές των βαθμίδων που κάθε λίγο και λιγάκι προσπαθούν διάφοροι «Δον Κιχώτες» υπουργοί να αλλάξουν. Όλα αυτά τα κωμικοτραγικά είναι οι εξάρσεις φαιδρότητας ενός συστήματος που κυριαρχείται από δειλία και απομονωτισμό.

Το ελληνικό σχολείο φοβάται να λειτουργήσει στο σύγχρονο κόσμο! Κι αυτό γιατί, ως θεσμός που είναι, δεν θέλει να προσαρμόσει αξιωματικά, την κοινωνική ανάγκη που υπηρετεί στο πολιτισμικό πλαίσιο. Θα έλεγε κανείς πως αδιαφορεί επιδεικτικά για οτιδήποτε προχωρά και εξελίσσεται στις ζωές των ανθρώπων.

Και όπως ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, μπερδεύει τις αρχές με τις αξίες και παραμένει προσηλωμένο σε ένα «ασάλευτο παρόν», μεγαλώνοντας γενιές ευνουχισμένων Ελλήνων.

Έτσι λοιπόν και αυτή τη χρονιά, ο μέσος έλληνας μαθητής θα «διδαχθεί» στο σχολείο του τα εξής:

Θα μισήσει τη γνώση και θα την αποβάλει ως μη αναγκαία στη ζωή του. Θα γίνει «Eλληνάρας» εισπράττοντας ονόματα, σύμβολα, ψεύδη και συνθήματα. Θα υιοθετήσει την υποκρισία ως τρόπο ζωής από τη διάσταση μεταξύ πράξης και θεωρίας. Θα αποκτήσει απέχθεια προς την πνευματικότητα, αφού θα την ταυτίσει με την διανοητική «αφλογιστία» των περισσοτέρων δασκάλων του. Θα αποβάλει την αξιολόγηση εξαιτίας της μονοδιάστατης επιβολής της. Και τέλος θα εθιστεί στον ατομικισμό και στην παθητική πλήξη, αφού για ώρες ολόκληρες, θα κάθεται σε ένα θρανίο, άλαλος, άγραφος, άβουλος και ταπεινωμένος.

Δεν θα στερηθεί όμως τις «αρχές» του: Εθνοκεντρισμός, θρησκευτικότητα, χρησιμοθηρία, εξουσιολαγνεία, φονταμενταλισμός, σταθερότητα, φόβος για το διαφορετικό, πίστη στο μεταφυσικό και αίσθηση της «μοναδικότητας».

Δεν θα προσαρμόσει όμως ποτέ τις σύγχρονες προσανατολιστικές του διαθέσεις σε κλασικές αξίες: Πειθαρχία, συλλογικότητα, ευπρέπεια, θαυμασμός προς την πνευματικότητα του δασκάλου, ελευθερία, δημιουργικότητα, παραγωγή, αγάπη για τη γνώση και πολιτική συνείδηση.

Από αυτό το σχολείο που σήμερα, μπήκαν 1,3 εκατομμύρια μαθητές θα βγουν 1,3 εκατομμύρια «σταθεροί» και εν δυνάμει, «ακλόνητοι» Eλληνες. Δύσκολοι στην ανάληψη πρωτοβουλιών, όχι ιδιαίτερα δημιουργικοί και εγκλωβισμένοι σε μία στατική αντίληψη του κόσμου που όμως, δυστυχώς γι αυτούς, εξελίσσεται γύρω τους. Θα αποφοιτήσουν οι περισσότεροι «πιστοί» σε κώδικες αλλά καχύποπτοι στην αντιμετώπιση των μεταβολών που η ίδια η ζωή επιβάλλει.

Μια μειοψηφία από αυτούς θα προχωρήσει, έχοντας ξεπεράσει τα εμπόδια. Γιατί υπάρχουν οι οικογένειες, οι καλοί δάσκαλοι, οι καλοί συμμαθητές, τα όμορφα βιβλία, οι γνώσεις που τρέχουν γύρω τους. Οι άλλοι όμως, θα είναι πάντα οι καλύτεροι συνομιλητές της οποιασδήποτε φαύλης εξουσίας.

Τόσο σταθεροί που θα είναι στις «αρχές» τους, τόσο αμετακίνητοι σε αυτά που τους κόλλησε ο «εθισμός» του σχολείου, που ο καθένας θα μπορεί εύκολα να τους «πιάσει», χωρίς ποτέ να μπορούν να «τρέξουν» για να ξεφύγουν.

Ο ολοκληρωτισμός αναπαράγεται από ανθρώπους που πεθαίνουν για τις αρχές τους. Η δημοκρατία αντίθετα, χτίζεται ως τρόπος ζωής και ως πολίτευμα από ανθρώπους που έχουν αξίες. Προσαρμοσμένες στον χρόνο τους. Aπό πολίτες που έμαθαν στο σχολείο τους ότι και οι ίδιοι αλλάζουν, όπως αλλάζει γύρω τους, ο κόσμος, από τα δισεκατομμύρια συνδυασμούς που υφίσταται η πραγματικότητα στην εξέλιξή της.

Αλλά είπαμε, είμαστε ένας λαός, που μολονότι αναρχικός ακολουθούμε φανατικά τις «αρχές» μας. Έτσι εξηγείται ίσως, γιατί μισούμε συνειδητά, συστηματικά και οργανωμένα την πειθαρχία…

Ανδρέας Ζαμπούκας